BKA 4 - Paradigma

Bu kelime hakkında bir fikrim vardıysa da, TDK ve internet araştırmaları sonucunda kafam iyice çorba oldu. Sözlük anlamını verelim:

I . aynı söz dizimsel bağlam içinde birbirinin yerini alabilecek olan ve güçlü bir karşıtlık bağlantısı kuran ögelerin oluşturduğu bütün, dizi.
II . belirli bir alanda çalışan bilim adamlarının paylaştığı ortak değerler ve anlayışlar dizisi.
III . model.

Anladığım kadarıyla paradigma önceden gelen birikim ve tecrübeleri de kişinin ya da bilimin doğru kabul ettiği genel bir bakış açısı oluyor. Yani Müslümanlar da, Yahudiler de, Hristiyanlar da tek tanrıya inanıyor; ama inanış ve ibadet biçimleri, tanrı kavramına getirdileri yorumlar farklı. Mesela Müslümanlık içinde de farklı paradigmalar var, an itibariyle kişilerin kesin doğru olarak gördükleri, ama değişmezliğinin kesin olmadığı kavramlar. Dinden ziyade bilimde paradigma değişimleri daha popüler ve süregelendir, lakin böyle bir olayda da bilim dünyasının gidişatı toptan değişir. Mesela Newton'un kütle ve enerji kuramı bilim dünyasında bir paradigmaydı, ama Einstein görecelilik kuramıyla bambaşka bir bakış açısı getirdi fiziğe. Şu anda da fizik dünyası o paradigmaya bağlı olarak yol alıyor. Falan filan işte...